Πριν από δύο περίπου μήνες ακούσαμε για πρώτη φορά το όνομά της, ενώ ήδη για την πρωτοβουλία δείχνουν ενδιαφέρον δεκάδες πολίτες εντός και εκτός Ελλάδος. Ο λόγος για την κοινότητα του FairBnB, που σύμφωνα με το μανιφέστο της, είναι μια κοινωνικά βιώσιμη απάντηση στην πλατφόρμα του Airbnb, που δεσμεύεται να προσφέρει μια εναλλακτική λύση με κέντρο την κοινότητα, δίνοντας προτεραιότητα στους ανθρώπους πάνω από τα κέρδη και διευκολύνοντας αυθεντικές, βιώσιμες και οικείες εμπειρίες ταξιδιού. Κι ακόμα κι αν κάποιοι αντιμετωπίζουν την κίνηση με σκεπτικισμό, το μέλλον είναι αυτό που θα αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους αντίστοιχα εγχειρήματα μπορούν να ευοδωθούν στην πράξη.

Τι θα γινόταν αν, στο κόσμο των ενοικιαζόμενων σύντομης διάρκειας (rentals), οικοδεσπότες, φιλοξενούμενοι και γείτονες θα μπορούσαν να αποφασίζουν συλλογικά με τους τοπικούς δήμους ώστε να κάνουν τη διαδικασία ενοικίασης πιο δίκαια και ανταποδοτική για το σύνολο της κοινότητας; Τι θα γινόταν αν τα κέρδη της πλατφόρμας δεν ήταν αυτοσκοπός αλλά επενδύονταν πίσω στις κοινότητες όπου η πλατφόρμα λειτουργεί; Αυτές είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που οδήγησαν, μία ομάδα ακτιβιστών, προγραμματιστών και ερευνητών από ολόκληρο τον κόσμο, να συναντηθούν με στόχο να δημιουργήσουν μία βασισμένη στην αγορά λύση που θα μπορούσε να δημιουργήσει μία υπαρκτή εναλλακτική στις εμπορικές πλατφόρμες.

Η λίστα των συνεργατών

Η HuffPost Greece μίλησε με τους εμπνευστές της εναλλακτικής πλατφόρμας, ζητώντας τους απαντήσεις για το όραμα αλλά και τους στόχους που έχουν θέσει προς υλοποίηση. Ο Alessandro Latella, ένας εκ των ιδρυτών του FairBnB, επισημαίνει πως πρόκειται για ένα διεθνές κίνημα που μέρα με τη μέρα κερδίζει την εμπιστοσύνη πολιτών γιατί προτείνει λύσεις στα προβλήματα που προκαλεί η εξάπλωση του Airbnb.

Η Νέα Υόρκη, η Βενετία, το Μεξικό, το Άμστερνταμ, η Μπολόνια αλλά και η Αθήνα είναι αυτή την ώρα οι κεντρικές πόλεις που εργάζονται συστηματικά για τη διάδοση του FairBnB, ωστόσο οι ιδρυτές του λαμβάνουν καθημερινά όλο και περισσότερα αιτήματα εκδήλωσης ενδιαφέροντος από ολόκληρο τον κόσμο. Σήμερα στη λίστα των συνεργατών βρίσκονται επίσημα δώδεκα διεθνείς εταίροι, οι οποίοι παρόλο που συνεργάζονται από απόσταση, έχουν με επιτυχία αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης. Το ακριβές σχέδιο της πρωτοβουλίας βρίσκεται ακόμα στα σκαριά, ωστόσο μέσα στους επόμενους μήνες η υλοποίηση των πρώτων στόχων θα ξεκινήσει και στην πράξη.

«Οι κατά καιρούς απόπειρες της ελληνικής κυβέρνησης να επιβάλλει μέτρα και περιορισμούς στους ιδιοκτήτες που παρέχουν τις κατοικίες τους μέσω Airbnb αφορούν μόνο το οικονομικό κομμάτι και τη φορολογία και όχι τα προβλήματα που δημιουργούνται σε επίπεδο κοινωνίας»

Πώς θα γίνεται πράξη η ιδέα

O Θάνος Ανδρίτσος εκ μέρους της Commonspace Co-op, ενός συνεταιρισμού εργαζομένων που σχετίζεται με την έρευνα στο δημόσιο χώρο και μελετά τους τρόπους με τους οποίους το σχέδιο του FairBnB μπορεί να γίνει πράξη, εξηγεί πως τα χρήματα που θα συγκεντρώνονται από τη φιλοξενία θα επανεπενδύονται πίσω στην κοινότητα μέσα από την πραγματοποίηση συγκεκριμένων projects. Για παράδειγμα, οι ιδιοκτήτες που θέλουν να διαθέσουν τα σπίτια τους σε μια συγκεκριμένη γειτονιά θα λειτουργούν ως ένα community που θα επικοινωνεί με την κοινότητα του FairBnB ώστε να την ενημερώνει για τα σχέδια που θα ήθελε να υλοποιήσει στη γειτονιά της. Έτσι, μέρος των χρημάτων της φιλοξενίας θα χρησιμοποιούνται για τους εκάστοτε στόχους, οι οποίοι μπορεί να είναι η κατασκευή μιας παιδικής χαράς, ενός πάρκου, η διεξαγωγή μιας θεατρικής παράστασης κτλ. Η διαφάνεια θα διασφαλίζεται αφού τα ποσά που θα συγκεντρώνονται θα δημοσιεύονται αναλυτικά ώστε ανά πάσα στιγμή ο καθένας να έχει πρόσβαση σε αυτά.

Ο Θάνος θίγει παράλληλα το θέμα των ανισοτήτων, οι οποίες έχουν αυθόρμητα δημιουργηθεί στο αστικό περιβάλλον μέσα από την εξάπλωση του Airbnb. Το αποτέλεσμα είναι συγκεκριμένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας, όπως π.χ. το Κουκάκι, να γνωρίζουν τεράστια τουριστική άνθιση και άλλες να αντιμετωπίζουν ακόμα σημαντικά προβλήματα υποβάθμισης. Αυτό που θα μας ενδιέφερε εμάς θα ήταν να δούμε τα οφέλη του τουρισμού να μοιράζονται πιο δίκαια, να περνούν στην κοινότητα με κάποιου τύπου έργα ακόμα και σε περιοχές που μέχρι σήμερα θεωρούνταν υποβαθμισμένες. Έτσι θα ωφελούνταν τόσο οι ιδιοκτήτες όσο και οι διάφοροι κοινωνικοί τομείς, σημειώνει χαρακτηριστικά.

Πώς ανταποκρίθηκαν οι Έλληνες

Ο Alessandro Latella αναγνωρίζει τα οφέλη της συνεργατικής οικονομίας, η οποία σε συνδυασμό με την εξέλιξη της τεχνολογίας έχει δημιουργήσει πολλές ευκαιρίες κυρίως για τους νέους ανθρώπους στη δύσκολη οικονομικά συγκυρία που βιώνουμε. Από την άλλη πλευρά, όπως εξηγεί, οι πολίτες έχουν σιγά σιγά αρχίσει να αμφισβητούν τη βιωσιμότητα του εν λόγω οικονομικού μοντέλου. Εξάλλου σε κλάδους όπως είναι ο τουρισμός και ειδικότερα η βραχυπρόθεσμη μίσθωση ακινήτων, η αντίληψη των αρνητικών συνεπειών παίρνει περισσότερο χρόνο για να εντυπωθεί στην κοινωνική συνείδηση των πολιτών μίας κοινωνίας. Ο A. Latella τονίζει παράλληλα πως παρόλο που το καθεστώς βραχύχρονης ενοικίασης διαφέρει από πόλη σε πόλη, η απουσία διαφάνειας και νομοθετικών ρυθμίσεων είναι τα βασικά προβλήματα που έχουν προκύψει μέχρι σήμερα παντού.

Ο Αντώνης Φάρρας, μέλος του ελληνικού συνεταιρισμού πληροφορικής Sociality που συνεργάζεται με το FairBnB, μιλώντας για τη δράση της πλατφόρμας σχολιάζει πως η συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις αρχές του φθινοπώρου αποδεικνύει πως η δίκαιη λύση που προσφέρεται από το FairBnB απασχολεί τόσο τους Έλληνες πολίτες που χρησιμοποιούν το Airbnb όσο και πλήθος πολεοδόμων, αρχιτεκτόνων και άλλων επαγγελματιών που σιγά σιγά αναγνωρίζουν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες του φαινομένου.

Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για την τεράστια αύξηση στις τιμές ενοικίασης κυρίως στο κέντρο της πόλης που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την εξεύρεση κατοικίας και για το λόγο αυτό στο ραντεβού της Αθήνας ζήτησαν να μάθουν περισσότερα για την τεχνική υλοποίηση της ιδέας, συμπληρώνει ο Α. Φάρρας.

Στο μεταξύ, όπως σχολιάζει, οι κατά καιρούς απόπειρες της ελληνικής κυβέρνησης να επιβάλλει μέτρα και περιορισμούς στους ιδιοκτήτες που παρέχουν τις κατοικίες τους μέσω Airbnb αφορούν μόνο το οικονομικό κομμάτι και τη φορολογία και όχι τα προβλήματα που δημιουργούνται σε επίπεδο κοινωνίας. «Στα Χανιά ή στη Σαντορίνη για παράδειγμα οι ιδιοκτήτες θα έπρεπε να παρέχουν τα σπίτια τους σε φοιτητές ή δασκάλους και γιατρούς που πηγαίνουν εκεί για να εργαστούν και όχι να τα νοικιάζουν μέσω Αirbnb. Αυτό είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα», εξηγεί.

Ακριβά και δυσεύρετα ακίνητα

Για την τιμολόγηση των ακινήτων και τα περιθώρια του κέρδους μιλά ο Sito Veracruz, συνιδρυτής του Fairbnb. Σύμφωνα με τον ίδιο, η τιμολόγηση μιας κατοικίας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, ωστόσο η δυνατότητα αύξησης του κέρδους από την ενοικίαση ενός διαμερίσματος μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας επηρεάζει την προσφορά και είναι κρίσιμη για τον τομέα της ενοικίασης.

Προκειμένου να περιοριστεί το πρόβλημα των αυξημένων ενοικίων στα καταλύματα βραχύχρονης μίσθωσης πολλά κράτη έχουν υιοθετήσει ρυθμίσεις που προβλέπουν την ενοικίαση των καταλυμάτων κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, σημειώνει. Δυστυχώς όμως πολλές πλατφόρμες ενοικίασης κατοικιών, όπως το Airbnb, δεν έχουν συμμορφωθεί με τους κανόνες που πρέπει με αποτέλεσμα το πρόβλημα ανεύρευσης ακινήτου για διαμονή να γίνεται όλο και πιο έντονο.

Στη Βαρκελώνη για παράδειγμα η πολιτεία ζήτησε από όλους όσους δραστηριοποιούνται με την οικονομία του διαμοιρασμού να δηλώσουν στην πολιτεία τα στοιχεία τους. Κάποιοι ωστόσο δεν υπάκουσαν και ως εκ τούτου απαγορεύτηκε η λειτουργία των καταλυμάτων τους. Το FairBnB έχει μια τελείως διαφορετική προσέγγιση. Δημιουργήθηκε για να εργαστεί με βάση έναν βιώσιμο τουρισμό από κοινωνικής και οικονομικής άποψης, οπότε δεσμεύεται να τηρεί τους κανονισμούς.

Στο μεταξύ, να σημειωθεί πως σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη HuffPost Greece o Πρόεδρος Πανελλαδικού Δικτύου Κτηματομεσιτών E-Real Estates A.E, κ. Θεμιστοκλής Μπάκας, το Κουκάκι συγκαταλέγεται στις είκοσι κορυφαίες γειτονιές στη λίστα του Airbnb με αποτέλεσμα τα διαθέσιμα ακίνητα προς παραδοσιακή μίσθωση πλέον να είναι μειωμένα κατά 95% σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, ενώ και τα λιγοστά που υπάρχουν προς διάθεση να μισθώνονται ακόμη και 1.000 €/ μήνα.

Παρόμοια είναι η κατάσταση και στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας. Η μείωση των διαθέσιμων ακινήτων για παραδοσιακή μίσθωση σε σχέση με το 2016 φτάνει ακόμα και το 35% με τη μεγαλύτερη μείωση (έως και 60%) να επικεντρώνεται στα σύνορα Νεάπολης-Εξαρχείων. Στην Καλλιθέα, το Νέο Κόσμο, τα Πετράλωνα φέτος τα διαθέσιμα ακίνητα είναι μειωμένα κατά 50-55% λόγω Airbnb. Στο Αιγάλεω τέλος, παρατηρήθηκε αύξηση των τιμών στις μισθώσεις ενώ ταυτόχρονα τα διαθέσιμα ακίνητα προς ενοικίαση μειώθηκαν κατά 15%.

Στη συμπρωτεύουσα τα διαθέσιμα ακίνητα προς μίσθωση έχουν μειωθεί κατά 50% σε σχέση με το 2016, ενώ χειρότερη είναι η κατάσταση στα Χανιά όπου η εν λόγω μείωση αγγίζει ακόμα και το 85% την ώρα που γκαρσονιέρες 10ετίας μπορεί να νοικιάζονται ακόμα και 450 ευρώ.

Κοινότητες στο ψηφιακό περιβάλλον

Μπορεί όμως η δίκαιη κοινωνική πρόταση του FairBnB να γίνει πράξη πετυχημένα κι αν ναι κάτω από ποιες συνθήκες; Όπως τονίζει ο Damiano Allevino, μέλος του δικτύου του FaiBnB, το σύγχρονο κοινωνικοοικονομικό μοντέλο δημιουργεί έτσι κι αλλιώς τεράστιες ανισότητες, ενώ κατά τη γνώμη του η λύση είναι η σωστή εκμετάλλευση της τεχνολογικής ανάπτυξης. Οι παγκόσμιες ψηφιακές πλατφόρμες είναι ένας καινοτόμος τρόπος ώστε οι κοινότητες να επικοινωνούν μεταξύ τους βρίσκοντας δίκαιες λύσεις. Τον 20ο αιώνα οι εργαζόμενοι ξεκίνησαν να κάνουν απεργίες για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, σήμερα ωστόσο υπάρχει η ανάγκη για μια νέα μορφή συνεργασίας οργανισμών που θα χρησιμοποιούν τη τεχνολογία και θα συμμετέχουν στην οικονομία.

Χρειαζόμαστε επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων που θα δεσμευτούν για τη διάδοση της ιδέας μας και θα πιστεύουν κι οι ίδιοι στο μοντέλο μας

Οι στόχοι και το παγκόσμιο κάλεσμα

«Το κίνημα του FairBnB μπορεί να πείσει την αγορά πως η συνεργατική οικονομία μπορεί να λειτουργήσει δίκαια προς το συμφέρον όλων χωρίς να δημιουργεί απαραίτητα παράπλευρες απώλειες σε άλλους τομείς της ζωής», σχολιάζει από την πλευρά της η Emanuelle Dal Carlo από το δίκτυο του FairBnB στη Βενετία.

Στόχος παράλληλα, όπως εξηγεί, είναι η δημιουργία ομάδων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης που θα εξελίσσονται μαζί με την τουριστική οικονομία και θα διαμορφώσουν μια ιδιαίτερη κουλτούρα στο μυαλό των ανθρώπων ώστε να γνωρίζουν εξαρχής τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει η τουριστική εκμετάλλευση υπό συγκεκριμένες συνθήκες. «Χρειαζόμαστε επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων που θα δεσμευτούν για τη διάδοση της ιδέας μας και θα πιστεύουν κι οι ίδιοι στο μοντέλο μας», σχολιάζει η Emanuelle στη συνέχεια συμπληρώνοντας πως άμεσα θα πραγματοποιηθεί και μια καμπάνια crowdfunding έτσι ώστε η πρόταση να γίνει λειτουργική μέσα στο τρέχον έτος.

Η κοινότητα του FairBnB καλεί όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τη δράση της να επικοινωνήσουν με τα μέλη της μέσω των social media (Facebook και twitter: @Fairbnb_coop), αφού το μανιφέστο της μπορεί να γίνει πράξη μόνο μέσω της συλλογικής συζήτησης και συμμετοχής. Στο προσεχές μέλλον το κίνημα θα πραγματοποιήσει συναντήσεις-καλέσματα σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις.

Η απάντηση της Airbnb

Η HuffPost Greece επικοινώνησε και με την Airbnb θέτοντας σε αυτήν το ερώτημα αν γνωρίζει το κίνημα του FairBnB και αν έχει κάτι να σχολιάσει για τη δράση του. Ο Simon Letouze, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων της Airbnb στο Λονδίνο, απάντησε πως δεν γνωρίζει περί τίνος πρόκειται, εξήγησε ωστόσο πως μέσω της πλατφόρμας της Airbnb δεκάδες οικογένειες έχουν αυξήσει το εισόδημά τους σε μια εποχή που το έχουν ανάγκη πιο πολύ από ποτέ. Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες στην Ελλάδα παρέχουν την κατοικία τους σε τουρίστες για λιγότερες από τρεις βραδιές το μήνα κερδίζοντας το χρόνο ένα επιπλέον ποσό που υπολογίζεται στα 2.500 ευρώ, ενώ όλοι πλέον μπορούν να ταξιδεύουν περισσότερο και με λιγότερα χρήματα.

Επεσήμανε πως μέσω της Airbnb έχει δημιουργηθεί μια υγιή και βιώσιμη μορφή τουρισμού που συμβάλλει στην ενίσχυση της οικονομίας της τοπικής κοινωνίας. Σύμφωνα με τον ίδιο, το 2016 οι οικοδεσπότες σε ολόκληρη την Ελλάδα υποδέχτηκαν πάνω από 770.000 επισκέπτες οι οποίοι ήρθαν κυρίως από την Ευρώπη και αύξησαν την κίνηση στα τοπικά καταστήματα. Ο Simon Letouze τέλος υπογράμμισε πως η Airbnb δεσμεύτηκε να τηρεί τους κανόνες που έχει θέσει η ελληνική κυβέρνηση για την οικονομία του διαμοιρασμού, τους οποίους μάλιστα θεωρεί απαραίτητους.

https://img.huffingtonpost.com/asset/5dc070fa210000da4fad4ce1.jpg?ops=100_100