Το 2019, οι τιμές μίσθωσης των εμπορικών καταστημάτων επέστρεψαν σε πολλές περιοχές του κέντρου της Αθήνας σε τιμές προ κρίσης, ενώ η ζήτηση καταγραφόταν αυξητική για τα ελάχιστα καλά μαγαζιά. Ταυτόχρονα δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που είχε επιστρέψει ο γνωστός «αέρας» κυρίως στους μεγάλους εμπορικούς δρόμους όπως η Ερμού.

Η Τσακάλωφ από πεζόδρομος κυρίως καταστημάτων ένδυσης και με πληρότητες που άγγιζαν το 100 % για πολλά χρόνια με τις τιμές μίσθωσης να κυμαίνονταν από 150€/τμ -170€/τμ το μήνα το 2009, πέρασε μια εποχή μεγάλης παρακμής εν μέσω μνημονιάκων χρόνων με τα περισσότερα καταστήματα να παραμένουν ξενοίκιαστα και οι τιμές μίσθωσης να είχαν υποχωρήσει στα 30€/τμ – 40€/τμ το μήνα. Το χρονικό διάστημα 2017-2019, ο πεζόδρομος στην καρδιά του Κολωνακίου άλλαξε, τα κλειστά εμπορικά καταστήματα ένδυσης έδωσαν τη θέση τους σε νέα εγχειρήματα μαγαζιών υγειονομικού ενδιαφέροντος που έδωσαν και πάλι στη Τσακάλωφ την παλιά της αίγλη και την ζωντάνια που έλλειπε από το κέντρο του Κολωνακίου και της εγχώριας showbiz, ενώ οι τιμές μίσθωσης κυμαίνονταν πλέον από 80€/τμ – 90€/τμ το μήνα.

Παρόμοια εικόνα μαγαζιών υγειονομικού ενδιαφέροντος που έδωσαν ζωή εν μέσω κρίσης σε μικρότερη κλίμακα, λειτούργησαν στο γνωστό σταυροδρόμι της Βουκουρεστίου με την Βαλαωρίτου όπου η ζωή στην κανονικότητα επέστρεφε αλλά με ηπιότερους ρυθμούς.
Η εικόνα στους εμπορικούς δρόμους του Κολωνακίου εν μέσω lockdown και τα δεδομένα 18 μήνες μετά.

Ήδη από το πρώτο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού άρχισαν να αλλάζουν τα δεδομένα στα επαγγελματικά ακίνητα και κυρίως σε εμπορικά καταστήματα και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, ενώ, οι εκάστοτε αλλαγές να είναι άμεσα συναρτώμενες με τις εξελίξεις – την πορεία και την διάρκεια του αόρατου εχθρού που εδώ και 18 μήνες είναι αντιμέτωπος όλος ο πλανήτης.

Ο δεύτερος και μάλιστα αναμενόμενος κύκλος της πανδημίας, ήταν περισσότερο επιθετικός, οδηγώντας τη πολιτεία σε νέα περιοριστικά μέτρα με στόχο την θωράκιση της υγείας των πολιτών.

Η διάρκεια του δεύτερου κύκλου της πανδημίας σε συνάρτηση των μέτρων θωράκισης που επιβλήθηκαν, άλλαξαν άρδην τις καθημερινές μας συνήθειες, τον τρόπο απόκτησης – αγοράς αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και τα οικονομικά δεδομένα τόσο των πολιτών όσο και των επαγγελματιών στον εκάστοτε κλάδο της οικονομίας.

Ακόμη και έως τον Μάρτιο του 2021, υπήρχαν πολλά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που δεν είχαν ανοίξει καθόλου από το πρώτο lockdown – δηλαδή παρέμειναν κλειστά σχεδόν 12 μήνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί «γνωστό» κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος στο Κολωνάκι το οποίο λειτούργησε 3-4 μήνες από την ημέρα των εγκαινίων και από τον Μάρτιο του 2020 παρέμεινε κλειστό, με τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης αρχικά να μην γνωρίζουν αν θα ανοίξουν ξανά και αν τους συμφέρει να κρατήσουν την επιχείρηση ή να ενταχθούν στον πτωχευτικό κώδικα. Η άνωθεν επιχείρηση υγειονομικού ενδιαφέροντος, τελικά άνοιξε για το κοινό τον Ιούλιο του 2021 υπό νέα διεύθυνση μετά από ανακαίνιση του χώρου.

Παρόμοια κατάσταση και σε πολυσύχναστο κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος στην οδό Ομήρου με πολυετή λειτουργία. Ο επιχειρηματίας, ενώ κράτησε ενεργή την επιχείρηση εν μέσω καλοκαιριού (2020) μετά το πρώτο lockdown, αποφάσισε στο δεύτερο lockdown να κλείσει οριστικά μετά την «άκαρπη» διαπραγμάτευση για μείωση του μηνιαίου μισθώματος με τον ιδιοκτήτη.

Ο επιχειρηματίας του άνωθεν καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος (café – bar, εστιατόριο) με στόχο να μην χάσει την πελατεία του, προέβει σε αναζήτηση νέας επαγγελματικής στέγης πλησίον του αρχικού καταστήματος που διατηρούσε, αλλά και πάλι το εγχείρημα της μετεγκατάσταση δεν τελεσφόρησε θετικά διότι ο ιδιοκτήτης του καταστήματος , λόγω των δεδομένων που επικρατούσαν στην αγορά, ζήτησε να καταβληθούν όλα τα μισθώματα για 12 μήνες. Από τον Νοέμβριο του 2021 ο ιδιοκτήτης του καταστήματος που στέγαζε την επιχείρηση υγειονομικού, έχει αναρτήσει πινακίδα ενοικιάζεται.

Μη ξεχνάμε ότι πολλά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος δεν έχουν καταφέρει μέχρι και σήμερα να καταβάλουν το 60% του μηνιαίου μισθώματος για το σύνολο των μηνών που είχαν ενταχθεί στα οικονομικά μέτρα της πολιτείας λόγω των παρατεταμένων lockdown. Αξίζει να αναφέρουμε ότι ελάχιστοι ιδιοκτήτες καταστημάτων δέχθηκαν οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για μείωση του μισθώματος ιδιαίτερα στις δημοφιλείς εμπορικές «πιάτσες», ενώ, οι εισοδηματικές απώλειες από τα μισθώματα άγγιξαν ακόμη και τους 10 μήνες.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι υπήρξαν περιπτώσεις επιχειρηματιών που αναγκάστηκαν να κλείσουν την επιχείρηση τους για να μην μεγαλώνουν τα χρέη ή/και οι περισσότερο τολμηροί για τα σημερινά δεδομένα, να πραγματοποιούν μετεγκατάσταση – να μεταφέρουν την επιχείρηση τους σε περιοχές με χαμηλότερα μισθώματα, όπως πραγματοποίησε τον Σεπτέμβριο του 2020 γνωστό κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος που λειτουργούσε επί της οδού Βαλαωρίτου.

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στο κέντρο της Αθήνας, λειτουργούσε σε μεγάλο βαθμό με επισκέπτες ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, είτε προσφέροντας πρωινό delivery, είτε μικρογεύματα και καφέ.

Στον ίδιο πολυσύχναστο πεζόδρομο της Αθήνας, την οδό Βαλαωρίτου, πριν την ανακοίνωση του δεύτερου lockdown, κατέβασε ρολά εμπορικό κατάστημα που λειτουργούσε με είδη υπόδησης από το 2014, ενώ λίγα μέτρα πιο κάτω σχεδόν στην συμβολή της Βαλαωρίτου με την οδό Αμερικής, κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος (café – ταχυφαγείο) αλυσίδα 4 καταστημάτων στο κέντρο της Αθήνας που λειτουργούσε από το 2015 με συμβόλαιο 5ετης διάρκειας , κατέβασε ρολά στις 30 Οκτωβρίου του 2020 μετά από αίτημα αύξησης του ενοικίου κατά 900€/μήνα δλδ από τα 1.100€/μήνα στις 2.000€/μήνα. Το άνωθεν κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος επί της οδού Αμερικής παρέμεινε προς αναζήτηση ενοικιαστή περί των 6-8 μηνών, όπου πλέον μισθώθηκε σε ανερχόμενη αλυσίδα υγειονομικού ενδιαφέροντος – σνακ με βάση το ψωμί.

Παράλληλα, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος επί της Πατριάρχου Ιωακείμ στο Κολωνάκι όπου οι επιχειρηματίες ενώ κατέβαλαν όλα τα μισθώματα με στόχο να μην αφήσουν χρέη, αποφάσισαν να κλείσουν την επιχείρησή τους τον Σεπτέμβριο του 2020 διότι ο τζίρος είχε μειωθεί ακόμη και 70%. Μη ξεχνάμε ότι πολλά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και κυρίως αυτά που λειτουργούν μέσω delivery, ο μεγαλύτερος τζίρος τους προερχόταν από τους εργαζόμενους που ένα μεγάλο ποσοστό εργαζόταν από το σπίτι ή σε καθεστώς κυκλικής απασχόλησης .

Το άνωθεν κατάστημα επί της Πατριάρχου Ιωακείμ, ανακαινίστηκε, και πλέον (6-7μήνες) στεγάζει νέα επιχείρηση υγειονομικού ενδιαφέροντος με burger.

Επιχείρηση υγειονομικού ενδιαφέροντος με μαγειρευτά φαγητά επί της οδού Ομήρου, που λειτουργούσε κυρίως από τους εργαζόμενους των κεντρικών γραφείων τράπεζας που βρισκόταν ακριβώς δίπλα, αλλά και με εργαζόμενους εταιρειών της περιοχής, κατέβασε ρολά στο δεύτερο lockdown και το κατάστημα διατίθεται πλέον προς μίσθωση.

Παρόμοια περίπτωση και σε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος με παρουσία 33 ετών πλησίον της πλατείας Συντάγματος επί της οδού Ξενοφώντος . Ο επιχειρηματίας μετά το άνοιγμα των καταστημάτων τον Ιούνιο του 2020, είχε τζίρο 50% σε σχέση με την προ κορωνοϊού εποχή, ο τζίρος του είχε διαμορφωθεί στο 20% , ενώ οι απασχολούμενοι – εργαζόμενοι στο κτίριο που στέγαζε την επιχείρησή του στο ισόγειο από 110 που ήταν, πλέον είναι 11. Ο επιχειρηματίας, είχε αποφασίσει να κρατήσει – να στηρίξει την επιχείρησή του με ιδία κεφάλαια έως και τα τέλη Νοεμβρίου του 2020 μήπως αλλάξει η κατάσταση, σε αντίθετη περίπτωση θα έκλεινε για να μην βρεθεί μετά από 33 χρόνια εργασίας να χρωστάει ενοίκια, εισφορές και προμηθευτές. Δυστυχώς, τον πρόλαβε το δεύτερο lockdown και «αναγκαστικά» έκλεισε οριστικά την επιχείρηση. Ενώ, ο ιδιοκτήτης έχει ήδη απευθυνθεί σε μεσιτικά γραφεία για την πώληση του ακινήτου.

Κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος επί της Βουκουρεστίου πάνω από την οδό Σκουφά, κατέβασε ρολά πριν το δεύτερο lockdown, ενώ τον επαγγελματικό εξοπλισμό τον πούλησε σε επαγγελματίες του κλάδου για άμεση ρευστότητα.

Παρόμοια εικόνα και σε δυο «γνωστά» καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος ( café-bar, bistro ) επί της οδού Σκουφά, πριν την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, που κατέβασαν ρολά και διατίθενταν προς μίσθωση πριν το δεύτερο lockdown.

Τα άδεια καταστήματα (εμπορικά, υγειονομικού ενδιαφέροντος) στο Κολωνάκι, μόνο στους δημοφιλείς δρόμους, στα τέλη του 2020 άγγιζαν τα 80, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων που είχαν κατεβάσει ρολά, ήταν επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος και εστίασης. Πλέον το σύνολο των καταστημάτων που διατίθενται προς μίσθωση στους ίδιους δημοφιλείς δρόμους αριθμούν τα 72, καταγράφοντας μια μείωση της τάξεως του 10%.

Αλυσίδα super market στη Σκουφά, άνοιξαν νέες επιχειρήσεις σε καταστήματα που είχαν κλείσει.

Αν κάποιος έκανε μια βόλτα στο Κολωνάκι στα τέλη του του 2020, θα έβλεπε ότι επί της Σκουφά, από το ύψος της Ασκληπιού έως την Πλατεία Κολωνακίου διατίθενταν 15 καταστήματα προς μίσθωση, καταστήματα που πριν λίγους μήνες λειτουργούσαν κυρίως επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος. Σήμερα, κάνοντας την ίδια ακριβώς βόλτα, τα καταστήματα που διατίθενται έχουν μειωθεί στα 12.

Γνωστό κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος (café – bar) που παρέμενε κλειστό, μισθώθηκε εντός του Νοεμβρίου 2020, από νέο επιχειρηματία που το ανακαίνισε εν μέσω του δεύτερου lockdown και λειτούργησε όταν έγινε άρση των περιοριστικών μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας.

Στον ίδιο δρόμο, στην οδό Σκουφά πριν την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, μισθώθηκε και ανακαινίστηκε πολυσύχναστο κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος που είχε κατεβάσει ρολά πριν το δεύτερο lockdown. Παράλληλα, «γνωστό» κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος στην Σκουφά, πριν την οδό Σίνα, που για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα – πριν την πανδημία του κορωνοϊού παρέμενε κλειστό, σήμερα, έχει αναρτηθεί ταμπέλα γνωστής αλυσίδας super market που ενημερώνει το κοινό ότι σύντομα θα ανοίξει νέο κατάστημα στο συγκεκριμένο ακίνητο.

Η τσακάλωφ «επιστρέφει»

Τσακάλωφ, ο πολυσύχναστος πεζόδρομος που πριν την πανδημία του κορωνοϊού, αποτελούσε το στέκι της εγχώριας showbiz, τον Δεκέμβριο του 2020, τα καταστήματα που διατίθενταν προς μίσθωση ή/και αγορά αριθμούσαν τα 19, εκ των οποίων τα 9 βρίσκονταν στο πεζοδρομημένο τμήμα της οδού.

Πλέον, τα καταστήματα που διατίθενται είναι συνολικά 15 που σημαίνει ότι κάποιοι θέλησαν να επιχειρήσουν εν μέσω πανδημίας ή/και ευνοήθηκαν λόγω της κατάστασης παζαρεύοντας το μηνιαίο μίσθωμα ή/και πέτυχαν μια περίοδο χάριτος χαμηλότερου μισθώματος μέχρι να επιστρέψουμε στη καθημερινότητα μας.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα 3 νέα καταστήματα που λειτουργούν πλέον στην Τσακάλωφ, άνοιξαν στο πεζοδρομημένο τμήμα της. Στη θέση του φούρνου, πλέον λειτουργεί gallery, στη θέση καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος café-bar που παρέμενε κλειστό, πλέον λειτουργεί νέα επιχείρηση καλλωπισμού για το γυναίκειο φύλο, ενώ στη θέση γνωστού καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος – ταχυφαγείο, σήμερα λειτουργεί νέο κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος café – bar.

Η εικόνα σε Αναγνωστοπούλου, Σόλωνος, Βουκουρεστίου και Αμερικής – Λυκαβηττού

Λίγο παραπάνω, επί της οδού Αναγνωστοπούλου, τα καταστήματα που διατίθενταν αριθμούσαν τα 12,σχεδόν 12 μήνες μετά έχουν μειωθεί στα 10. Στη Σόλωνος από το ύψος της Ασκληπιού έως την οδό Κανάρη τα καταστήματα που διατίθενταν αριθμούσαν τα 13 και πλέον έχουν αυξηθεί στα 14. Στην Βουκουρεστίου από το ύψος της Τσακάλωφ έως την Ακαδημίας τα καταστήματα που διατίθενται αριθμούσαν τα 7 και σήμερα έχουν μειωθεί στα 6, ενώ στην Αμερικής – Λυκαβητού από το ύψος της Ακαδημίας έως την οδό Σκουφά, έκλεισε στις αρχές του δεύτερου lockdown κατάστημα εστίασης, με το σύνολο των καταστημάτων που διατίθενται να αριθμούν σταθερά τα 5 έως και σήμερα.

Μισθώθηκαν τα ξενοίκιαστα στην Βαλαωρίτου

Στον κεντρικό πεζόδρομο της Αθήνας, στην οδό Βαλαωρίτου, στην αρχή του δεύτερου lockdown διατίθενταν 3 καταστήματα προς μίσθωση διότι έκλεισαν 3 επιχειρήσεις. Από τα τέλη Φεβρουαρίου 2021, άρχισαν να πραγματοποιούνται εργασίες στα 2 από τα 3 καταστήματα για να στεγαστούν νέες επιχειρήσεις. Στη θέση του καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος που έκλεισε τον Σεπτέμβριο του 2020, πλέον στεγάζεται επιχειρήσει με ήδη μπεμπέ, επιχειρήσει που λειτουργούσε μέσω e-shop όλα αυτά τα χρόνια και λόγω της ραγδαίας αύξησης των πωλήσεων μέσω διαδικτύου ( πρώτο εξάμηνο του 2020 οι ηλεκτρονικές αγορές στην Ελλάδα έτρεξαν με θετικό ρυθμό 171% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, περισσότερες κατά 3,2 δισ. ευρώ, Το αντίστοιχο ποσοστό το καλοκαίρι κυμάνθηκε από 40% έως και 70% και την “black εβδομάδα”-περίοδος προσφορών και εκπτώσεων- έγιναν περισσότερες κατά 70% ψηφιακές αγορές σε σχέση με το 2019 ), η επιχειρηματίας αποφάσισε να αποκτήσει και φυσικό κατάστημα σε έναν από τους πιο γνωστούς πεζοδρόμους της πόλης των Αθηνών .

Στη θέση «γνωστού» εμπορικού καταστήματος επί της οδού Βαλαωρίτου που έκλεισε πριν την έναρξη του δεύτερου lockdown, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, πλέον στεγάζονται γραφεία κατασκευαστικής εταιρείας.

Σημαντικός παράγοντας τα μέτρα στήριξης

Τα άνωθεν δεδομένα, καταγράφουν μια μείωση της διαθεσιμότητας καταστημάτων στις δημοφιλείς εμπορικές πιάτσες της ευρύτερης περιοχής του Κολωνακίου, ενθαρρυντικά μηνύματα όσον αφορά τους απόλυτους αριθμούς σε σχέση με τα τέλη του 2020. Αλλά, θα πρέπει να τονίσουμε ότι σημαντικός παράγοντας δεν αποτελεί μόνο το γεγονός ότι πλέον διατίθενται λιγότερα καταστήματα, αλλά πως θα αποτραπεί η πιθανότητα – ο κίνδυνος, οι επιχειρήσεις που «κατάφεραν» να παραμείνουν ανοιχτές, να μην αναγκαστούν να κατεβάσουν ρολά το επόμενο διάστημα.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, η έλλειψη ρευστότητας παραμένει το πρόβλημα για τις ΜμΕ και διατρέχει τον κίνδυνο να γίνει χρόνιο, ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις που ανέστειλαν τη λειτουργία τους με κρατική εντολή, όπως οι επιχειρήσεις του κλάδου της εστίασης. Το παρατεταμένο διάστημα που οι επιχειρήσεις αυτές υπολειτούργησαν (ή δεν λειτούργησαν) τις έχει επιβαρύνει ιδιαίτερα, διατηρώντας υψηλά τον κίνδυνο βιωσιμότητας που αντιμετωπίζουν, παρά μάλιστα τα μέτρα στήριξης που υιοθετηθήκαν.

Έτσι, υψηλά παραμένουν τα ποσοστά των επιχειρήσεων που έχουν μειωμένη ή/και καθόλου ρευστότητα. Συγκεκριμένα, 4 στις 10 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις (42,4%) έχουν ταμειακά διαθέσιμα το πολύ για ένα μήνα. Μάλιστα 1 στις 5 επιχειρήσεις (21,4%) δεν έχει καθόλου ρευστότητα. Καταλήγοντας, ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων που εκφράζει το φόβο για ενδεχόμενη διακοπή της δραστηριότητας του το επόμενο διάστημα παραμένει ιδιαίτερα υψηλό (36,7%).

Η εκάστοτε οικονομική κρίση, είτε μνημονιακή, είτε πανδημική, μπορεί να δημιουργεί ευκαιρίες, να αναπτύσσει και να εξελίσσει επιχειρηματικές ιδέες που μέχρι σήμερα λειτουργούσαν κυρίως μέσω διαδικτύου – eshop και πλέον να στοχεύουν και σε φυσική παρουσία μέσω καταστημάτων, καθώς και στην επέκταση αλυσίδων καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, αλλά για να ανακάμψει πραγματικά η οικονομία, θα πρέπει την επόμενη μέρα όλοι οι πολίτες να είναι ενεργοί και κυρίως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις.