Η πανδημία του κορονοϊού ήρθε για να αλλάξει σχεδόν το σύνολο των καθημερινών μας συνηθειών, να αποτελέσει τον βασικό ρυθμιστή της επόμενης μέρας και παράλληλα να αναδείξει ή/και να αλλάξει δεδομένα που μέχρι σήμερα θεωρούσαμε ορόσημα σε πολλούς κλάδους της οικονομίας. Το πλήγμα που δέχθηκε η τουριστική βιομηχανία από την πανδημία φαίνεται να ενισχύει τάσεις που έως τώρα έλκυαν λίγους.

Οι εναλλακτικοί προορισμοί, οι ταξιδιωτικές εμπειρίες μέσα από την κουλτούρα των ντόπιων πολιτών στον εκάστοτε προορισμό, η εξερεύνηση, τα roads trips, οι λεγόμενες υπηρεσίες well being, η απομόνωση και η «αναζήτηση» νέων προορισμών που δεν επισκέπτεται πολύς κόσμος, οι αυτοτελείς ιδιωτικές κατοικίες για διαμονή, κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στις επιλογές τόσο των εγχώριων, όσο και των αλλοδαπών τουριστών.

Το μοντέλο του τουρισμό αλλάζει, και δεν αλλάζει μόνο στη χώρα μας αλλά σχεδόν στο σύνολο των Ευρωπαϊκών χωρών του Νότου όπως στην Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία.

Αλλάζει και δημιουργεί νέες ευκαιρίες στην εκάστοτε χώρα που θα αντιληφθεί εγκαίρως το νέο μοντέλο, θα κινηθεί γρήγορα και θα ανταποκριθεί άμεσα στις προκλήσεις της νέας «εποχής» που έρχεται και ήδη διανύουμε.

Ο τουρισμός στην Ισπανία αντιπροσωπεύει το 12% του Α.Ε.Π και το 13% της απασχόλησης με 83,7 εκατ. τουρίστες ανά έτος και με έσοδα 72 δισ. ευρώ την προ covid-19 εποχή.

Η Ισπανία στοχεύει πλέον στην μετατόπιση του κέντρου βάρους που μέχρι σήμερα βρισκόταν στον μαζικό τουρισμό, σε ένα νέο μοντέλο υψηλού επιπέδου τουρισμού που δημιουργεί υψηλότερες δαπάνες ανά τουρίστα.

Η βιομηχανία του τουρισμού στην Ιταλία αποτελεί το 14% του Α.Ε.Π , με 4,2 εκατ. Ιταλούς να απασχολούνται στον τουρισμό, 65 εκατ. τουρίστες με έσοδα 44,3 δισ. ευρώ την προ covid-19 εποχή.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ιταλία αναφέρουν ότι η χώρα μελετά ένα νέο μοντέλο τουρισμού εγκαταλείποντας τον μαζικό τουρισμό.

Aποτελεί ευκαιρία η δεδομένη στιγμή να κινηθούμε στον «ευφυή» τουρισμό αναφέρουν χαρακτηριστικά. Η ιδέα για ένα νέο μοντέλο τουρισμού στην Ιταλία, αποτέλεσε μέρος της ομιλίας του πρωθυπουργού Ντράγκι την ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά του.

Στη χώρα μας το καλοκαίρι του 2020 ήταν γεμάτο προκλήσεις και με απώλειες που άγγιξαν το 77,12% σε σχέση με το 2019 για την ελληνική οικονομία και με τις τουριστικές εισπράξεις να διαμορφώνονται μόλις στα 4,28 δισ.

Η τουριστική βιομηχανία σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΤΕ συμμετέχει στην ελληνική οικονομία κατά 20,8% του Α.Ε.Π το 2019 και κατά 21,7% της συνολικής απασχόλησης, με έσοδα 17,7 δισ. ευρώ και 31,3 εκατ. τουρίστες.

Σύμφωνα με τα άνωθεν στοιχεία αντιλαμβανόμαστε ότι η οικονομία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τουρισμό ο οποίος και αποτελεί τον βασικό πυλώνα εσόδων και απασχόλησης.

Παράλληλα, με επεξεργασία των άνωθεν δεδομένων προκύπτει ότι το 2019 το έσοδο που αποκόμισε η χώρα μας ανά τουρίστα που την επισκέφτηκε (εκτός κρουαζιέρας) ήταν 565,49 ευρώ, όταν στην Ισπανία ήταν 860,2 και στην Ιταλία 681,5 ευρώ.

Κατανοούμε ότι όταν χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία που έχουν ισχυρή βιομηχανία και τα έσοδα από τον τουρισμό αποτελούν το 12% και 14% αντίστοιχα του Α.Ε.Π τους (στην Ελλάδα αποτελεί το 21,7%), έχουν μπει ήδη στην διαδικασία να σχεδιάζουν το νέο μοντέλο στην τουριστικής τους βιομηχανία «εκμεταλλευόμενοι» τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, αντιλαμβανόμαστε ότι η χώρα μας θα πρέπει να «αντιδράσει» άμεσα και πρωτοτυπώντας.

Η Ελλάδα, θα πρέπει να εκμεταλλευτεί την γεωγραφική της θέση και ποικιλομορφία, τη φυσική της ομορφιά, την πολιτισμική κουλτούρα καθώς και να αναδείξει νέους – εναλλακτικούς προορισμούς.

Μην ξεχνάμε ότι το 85% της ελληνικής επικράτειας αποτελεί εν δυνάμει τουριστικό προορισμό. Προορισμούς μη δημοφιλείς στους αλλοδαπούς επισκέπτες αλλά πολλές φορές ακόμη και στους εγχώριους.

Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας που θα διαμορφώσουν το νέο μοντέλο του τουρισμού

Νέο προφίλ τουριστών

Σύμφωνα με τον Erik Cohen (Ομότιμο Καθηγητή Κοινωνιολογίας του George S. Wise, νικητή του Βραβείου UNWTO Ulysses) υπάρχει η κατηγορία του τουρίστα, «υπαρξιακός» τουρίστας (existential tourist), που κύριο μέλημα του είναι η σε βάθος γνώση και η ολοκληρωτική απορρόφηση του από την κουλτούρα και τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής των ντόπιων κατοίκων του προορισμού που επισκέπτονται.

Αυτή η κατηγορία τουριστών αναπτύσσεται έντονα τα τελευταία χρόνια, ενώ θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ένας βασικός – αρχικός παράγοντας ανάπτυξης της βραχυχρόνιας μίσθωσης, αποτέλεσε η άνωθεν κατηγορία τουρίστα.

Νέα γενιά τουριστών

Τα επόμενα χρόνια και όχι μόνον, θα υπάρξει μια νέα γενιά που θα δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας.

Ήδη από το περσινό καλοκαίρι αλλά και από τα μέχρι σήμερα δεδομένα, εγχώριοι και αλλοδαποί επιλέγουν κυρίως αυτοτελή διαμερίσματα/κατοικίες εγγεγραμμένα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης ή/και βίλες, bungalows σε ξενοδοχειακές μονάδες με στόχο την θωράκιση της υγείας τους βάση των υγειονομικών πρωτοκόλλων.

Δραστηριότητες γύρω από τη φύση

Το lockdown επανάφερε ή/και δημιούργησε νέες συνήθειες γύρω από την φύση.

Κατά την διάρκεια του lockdown πολλοί Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, γενικότερα ο δυτικός κόσμος μπήκε σε μια διαδικασία ενδοσκόπησης και αναζήτησε τι καλύτερο μπορεί να κάνει για την ψυχική και σωματική του υγεία.

Μη ξεχνάμε τους περιπάτους στη φύση ή/και τις βόλτες με το καινούργιο μας ποδήλατο κατά την διάρκεια των lockdown.

Ο τουρίστας της μετά covid-19 εποχής, θα θελήσει να συνεχίσει το νέο τρόπο ζωής που ο ίδιος επέλεξε εν μέσω lockdown και στις διακοπές του.

Χώρος εργασίας

Η εργασία μέσω τηλεργασίας για πολλούς επαγγελματίες ή/και ιδιωτικούς υπαλλήλους, καθώς και οι ψηφιακοί νομάδες, αποτελούν τα νέα δεδομένα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν κατά τον σχεδιασμό του νέου μοντέλου τουρισμού.

Απαιτείται πλέον ένας ειδικός χώρος εργασίας με όλες τις απαιτούμενες προδιαγραφές για τους ταξιδιώτες – τουρίστες της επόμενης «μέρας».

«Ήλιος και Θάλασσα», αλλά και υποδομές 

Ο ακριβός τουρισμός και η διαμονή πολυτελείας ανακάμπτουν πολύ ταχύτερα από τον μαζικό τουρισμό μετά την κρίση.

Το brand «Ήλιος και Θάλασσα» δεν φτάνει όταν στοχεύεις τον ποιοτικό τουρισμό, τους τουρίστες εκείνους που ενδιαφέρονται για τουριστικά προϊόντα υψηλότερης αξίας και έχουν την δυνατότητα για πολυτελή διαμονή και πολύ υψηλές δαπάνες.

Απαιτείται βελτίωση της ποιότητας και πιστοποίηση των ξενοδοχειακών μονάδων, καθώς επίσης και δημιουργία πολυτελών θέρετρων.

Ανάδειξη του θεματικού τουρισμού

Ο θεματικός τουρισμός θα πρέπει να αποτελέσει άμεσα υλοποιημένο στόχο για την τουριστική βιομηχανία της χώρα μας.

Υπάρχουν ειδικές μορφές τουρισμού που προσεγγίζουν επισκέπτες με υψηλά οικονομικά βαλάντια.

Ο τουρισμός υπαίθρου (αγροτουρισμός, οινοτουρισμός κλπ), ο αθλητικός τουρισμός, ο θαλάσσιος τουρισμός (γιότινγκ και καταδυτικός), ο πολιτιστικός τουρισμός, ο τουρισμός γαστρονομίας, ο θρησκευτικός τουρισμός, ο συνεδριακός τουρισμός, ο εκπαιδευτικός τουρισμός, ο μαθητικός τουρισμός, ο τουρισμός υγείας, ομορφιάς και ευεξίας.

Η Ισπανία έχει εισάγει ήδη και τον ψηφιακό τουρισμό διοργανώνοντας το συνέδριο Digital Tourist από το 2018  στην πόλη Μπένιντορμ στην Κοινότητα της Βαλένθια.

Σε αυτό συμμετέχουν φορείς και επιχειρήσεις με σκοπό τη συζήτηση και την ανταλλαγή ιδεών για θέματα, όπως η τεχνητή νοημοσύνη στον τουρισμό, οι έξυπνοι τουριστικοί προορισμοί, ο προσβάσιμος τουρισμός και οι βιώσιμοι στόχοι των Ηνωμένων Εθνών.

Η Ισπανία έχει επιτύχει την καθιέρωσή της ως ηγέτης στον τομέα του τουρισμού και είναι μέσω της δυναμικότατης ανάπτυξης θεματικών μορφών τουρισμού, τις οποίες έχει ενισχύσει σημαντικά, μέσω της δημιουργίας ισχυρών θεσμικών πλαισίων, υποδομών, σαφούς στόχευσης σε θέματα τουριστικής πολιτικής και κατάλληλων διαφημιστικών εκστρατειών.

Το ισπανικό υπουργείο Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τουρισμού έχει αναλάβει πληθώρα δράσεων, με στόχο τον ψηφιακό μετασχηματισμό του τουριστικού τομέα και τη στήριξη των επιχειρήσεων, όπως, μεταξύ άλλων, το Εθνικό Σχέδιο για τις Έξυπνες Πόλεις, το Πρόγραμμα Στήριξης για την προώθηση της καινοτομίας και της τεχνολογικής επιχειρηματικότητας και το Πρόγραμμα Στήριξης του εκσυγχρονισμού των τουριστικών επιχειρήσεων.

Ανάδειξη νέων προορισμών

Το νέο μοντέλο στην τουριστική βιομηχανία, θα πρέπει να εντάξει στην ατζέντα του την ανάδειξη νέων προορισμών στη χώρα μας για τον εισαγόμενο τουρισμό.

Μη ξεχνάμε ότι το 85% της ελληνικής επικράτειας αποτελεί τουριστικό προορισμό.

Με περισσότερα από 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, με περίπου 6.000 μεγαλύτερα και μικρότερα νησιά και νησίδες, και με εδραιωμένη πλέον θέση στην παγκόσμια αγορά τουρισμού, πολλοί προορισμοί μπορούν να αποτελέσουν το «μήλον της έριδος» ως ανεξάρτητα brand υπό την αιγίδα του «Ήλιου και της Θάλασσας» αναδεικνύοντας τη τοπική φυσική ποικιλομορφία, τις δραστηριότητες και την πολιτισμική κληρονομιά που κάθε σπιθαμή αυτής της χώρας διαθέτει σε αφθονία.

Ήδη από το 2013, ο πρόεδρος του γερμανικού Συνδέσμου Ταξιδιωτικών Γραφείων (DRV) κ. Γιούργκεν Μπίχι, σε σχετικό ρεπορτάζ της Ντόιτσε Βέλε, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Θα πρέπει να δει κάποιος τι κάνουν οι ανταγωνιστές της Ελλάδας αυτά τα χρόνια. Η Ελλάδα έχει σήμερα το πρόβλημα του πρόωρου τοκετού. Οι ελληνικοί προορισμοί είναι εδώ και πολλά χρόνια ελκυστικοί και δέχονται εκατομμύρια τουρίστες.

Όμως, εν τω μεταξύ, έχουν αναδειχθεί νέοι τουριστικοί προορισμοί με σύγχρονες υποδομές και ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και πιθανότατα πιο κοντά σε αυτό που επιθυμούν οι πελάτες.

Υπό την έννοια αυτή η Ελλάδα καλείται σήμερα να καλύψει λίγο από το χαμένο έδαφος».

Την άποψη αυτή είχε υιοθετήσει και ο γενικός διευθυντής του οργανισμού REWE-Touristik κ. Σόρεν Χάρτμαν, αναφέροντας παράλληλα ότι η Ελλάδα θα πρέπει να ξεκινήσει μία νέα εκστρατεία προκειμένου να αποκτήσει ένα εντελώς νέο image , ένα image που θα συνδέει τη σύγχρονη Ελλάδα με την Αρχαία.

Αυτό το χαμένο έδαφος και το νέο image μαζί με τα σημερινά δεδομένα, θα πρέπει να υιοθετηθούν στο νέο μοντέλο του τουρισμού που θα στοχεύει στην ανάδειξη νέων προορισμών και ρεαλιστικά – πραγματικά στον τουρισμό 365 ημερών μέσω των θεματικών – ειδικών μορφών τουρισμού.

Ενώ, θα παρέχονται οι υποδομές για τουριστικά προϊόντα υψηλότερης αξίας.

Αύξηση των εγγραφών σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης

Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, το καλοκαίρι του 2020 ανέκαμψε σε κάποιες περιοχές η βραχυχρόνια μίσθωση.

Γενικότερα, παρά τις ραγδαίες μειώσεις των εισοδημάτων και την επιστροφή μερικών ιδιοκτητών στις συμβατικές – μακροχρόνιες μισθώσεις, ο κλάδος της βραχυχρόνιας μίσθωσης αποδείχθηκε πιο ανθεκτικός από ό,τι περιμέναμε γιατί ουσιαστικά αποτέλεσε τη «λύση» τόσο για τους εγχώριους, όσο και για τους αλλοδαπούς τουρίστες.

Τα αυτοτελή διαμερίσματα/κατοικίες προσφέρουν απομόνωση και αποτέλεσαν ασφαλή  επιλογή για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού.

Πέρυσι είδαμε να αυξάνονται οι κρατήσεις σε περιαστικές και αγροτικές περιοχές της χώρας, ενώ τη φετινή χρονιά είδαμε οι κρατήσεις να αγγίζουν το κόκκινο τις ημέρες του Πάσχα.

Παράλληλα, και την περσινή χρονιά αλλά και το καλοκαίρι του 2021, παρατηρείται πολύ μεγάλη κινητικότητα και προ-κρατήσεις μέσω της ευέλικτης πολιτικής ακύρωσης σε αυτοτελείς βίλες με ιδιωτική πισίνα στους δημοφιλείς διεθνείς τουριστικούς προορισμούς της χώρα μας.

Το κόστος διαμονής για 5-6 διανυκτερεύσεις σε πολλές περιπτώσεις αγγίζει αρκετές χιλιάδες ευρώ.

Κινητικότητα και μάλιστα αυξημένη σε σχέση με το καλοκαίρι του 2020, καταγράφεται και σε ακίνητα εγγεγραμμένα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης στο σύνολο σχεδόν των παραθαλάσσιων περιοχών της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Θεωρούμε ότι οι πληρότητες που θα καταγραφούν στο τέλος της καλοκαιρινής σεζόν, ιδιαίτερα στους διεθνείς δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας θα αγγίξουν τα επίπεδα του 2019, ενώ στις παραθαλάσσιες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας θα καταγραφούν αυξητικές τάσεις.

Με δεδομένο ότι πολλοί ιδιοκτήτες προσδοκούν σε ανάκαμψη της ζήτησης έχουν αρχίσει να επιστρέφουν στις βραχυχρόνιες μισθώσεις και τα εγγεγραμμένα ακίνητα να αυξάνονται καθημερινά.

Η ιστοσελίδα βραχυχρόνιων μισθώσεων «Airbnb» σε σχετική της ανακοίνωση πριν λίγο καιρό είχε αναφέρει ότι καταγράφεται αύξηση των καταχωρήσεων σε σχέση με την προ COVID-19 εποχή.

• Μετά τον υπερδιπλασιασμό της προσφοράς ενεργών καταλυμάτων στην πλατφόρμα της από τις αρχές 2017 έως τις αρχές 2020 (5,4 εκατομμύρια από 2,3 εκατομμύρια), η Airbnb έχασε το 5% των συνολικών καταχωρίσεων από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2020.
• Από τον Φεβρουάριο, όμως, του 2021 οι συνολικές καταχωρίσεις αυξήθηκαν κατά 2,5% σε σχέση με τα επίπεδα προ COVID-19.
• Νέες καταχωρίσεις καταλυμάτων στην Airbnb καταγράφονται τόσο σε ορεινές όσο και σε παράκτιες τοποθεσίες διεθνώς

Όσον αφορά τη χώρα μας, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της εταιρείας AirDNA (η οποία εξειδικεύεται στην ανάλυση των δεδομένων των ψηφιακών πλατφορμών βραχυχρόνιων μισθώσεων), η Ελλάδα αποτελεί τον δημοφιλέστερο προορισμό με 120% αύξηση των κρατήσεων το διάστημα 16 Απριλίου – 15 Μαΐου, σε σχέση με τις προηγούμενες 30 ημέρες, όταν η αύξηση στο σύνολο των προορισμών στην Ευρώπη ήταν 60%.

Το άνωθεν δεδομένο, αποδεικνύει έμπρακτα ότι ο κλάδος των βραχυχρόνιων μισθώσεων αποτελεί την πρώτη επιλογή όσων αλλοδαπών θέλουν να ταξιδέψουν στη χώρα μας αλλά και την απήχηση της χώρας μας για το καλοκαίρι του 2021.